Đài Loan: “Địa ngục” giao thông cho người đi bộ và mối nguy từ các tài xế cao tuổi

Vào ngày 19/5 vừa qua, một chiếc ô tô đã đâm vào một nhóm người chủ yếu là học sinh bên ngoài một trường học ở Đài Loan khiến ít nhất 3 người thiệt mạng và 12 người bị thương. Đáng chú ý, tài xế gây ra vụ việc là một cụ ông 78 tuổi.

Dù nổi tiếng với hệ thống giao thông công cộng hiện đại, Đài Loan vẫn ghi nhận tỷ lệ tử vong của người đi bộ cao nhất trong các nền kinh tế phát triển. Các vụ tai nạn nghiêm trọng gần đây – đặc biệt liên quan đến tài xế cao tuổi – đã làm dấy lên làn sóng phẫn nộ trong dư luận.

Cách đây hơn hai năm, cô Eva Chou – một giáo viên dạy nhạc ngoài 30 tuổi – suýt bị xe ô tô đâm khi đang chạy bộ quanh khu phố ở Tân Bắc.

Cô nhớ lại: “Lúc đó khoảng 6 giờ sáng. Đường phố vắng vẻ, chẳng có gì khiến tôi cảm thấy nguy hiểm.”

Khi đến gần một ngã tư, cô nhìn thấy một chiếc xe ô tô màu đen đang tiến về phía mình từ xa.

Thay vì giảm tốc độ, tài xế “cứ thế lao tới”, đâm vào Chou khiến cô ngã ngửa ra sau.

Theo trí nhớ của cô Chou, tài xế là một người đàn ông trung niên đã “hét lên giận dữ qua cửa kính rồi phóng đi”. Cô Chou cho rằng các vụ va chạm giữa xe và người đi bộ đã trở nên “đáng báo động một cách thường xuyên”.

Theo cô Chou, nhiều tài xế Đài Loan lái xe rất nguy hiểm, và tình trạng ngày này càng tồi tệ. Họ không chấp hành quy định về đèn đỏ, gờ giảm tốc hay khu vực trường học, vạch qua đường, và rõ ràng hệ thống này đã thất bại trong việc bảo vệ tính mạng con người.

Theo số liệu do Bộ Giao thông và Truyền thông Đài Loan công bố hồi tháng 3 vừa qua, gần 400.000 vụ tai nạn giao thông đã được báo cáo trên toàn đảo trong năm ngoái, trong đó có 366 người đi bộ tử vong liên quan đến các vụ tai nạn giao thông.

Ông YC Wu, người phát ngôn của tổ chức Vision Zero Taiwan (Tầm nhìn không thương vong Đài Loan) nhận định “Đài Loan nhìn chung giống như một địa ngục cho người đi bộ”.

Tiến sĩ Cheng Tsu-Jui, Đại học Quốc gia Cheng Kung ở Đài Nam cho rằng các hướng dẫn thiết kế đường bộ ở Đài Loan vẫn chưa được “cập nhật đáng kể và có ý nghĩa”, và cả quan chức lẫn các công ty tư vấn đều thiếu kiến thức mới.

Ông cũng nói thêm về tình trạng “bắt nạt giao thông” trên đường phố Đài Loan: “Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy người điều khiển phương tiện càng to thì càng tin rằng mình có quyền ưu tiên trên đường.”

Các chuyên gia và nhà lập pháp cho rằng nguyên nhân của thực trạng này là do việc thực thi luật yếu kém, xử phạt nhẹ tay, không bắt buộc khám sức khỏe và đánh giá tâm thần cho tài xế cao tuổi trên 65 tuổi, quy hoạch đô thị và hạ tầng kém.

Chủ tịch đảng New Power, bà Claire Wang, chỉ ra các quy định hiện hành không hiệu quả, như việc buộc tài xế giảm tốc độ ở khu dân cư, trường học còn quá lỏng lẻo, cũng như hệ thống gia hạn giấy phép lái xe cho người già bắt đầu triển khai từ năm 2017 chưa đủ chặt chẽ.

Bà lưu ý: vào năm 2024, có hơn 100.000 vụ tai nạn liên quan đến tài xế và người điều khiển phương tiện từ 65 tuổi trở lên, khiến 1.225 người tử vong và hơn 73.000 người bị thương – con số này thậm chí còn cao hơn so với thời điểm trước khi hệ thống gia hạn giấy phép mới được triển khai.

Đồng quan điểm, bà Chen Yu-ting, Phó Giáo sư Khoa Trị liệu nghề nghiệp, Đại học Quốc gia Cheng, cho biết:“Trong thực tế, người cao tuổi chiếm khoảng 13.6% tổng số người lái xe, nhưng lại gây ra gần 40% các vụ tai nạn, cho thấy tỷ lệ tai nạn của nhóm này cao hơn so với các nhóm tuổi khác”.

Đơn cử như trong vụ tai nạn hôm 19/5, tài xế cao tuổi này mới gia hạn bằng lái hồi tháng 2.

Sau thảm kịch này, Bộ Giao thông và Truyền thông Đài Loan tuyên bố sẽ hạ độ tuổi bắt đầu áp dụng quy định gia hạn giấy phép lái xe từ 75 xuống 70 tuổi – như một phần nỗ lực cải thiện an toàn giao thông đối với người cao tuổi.

Cơ quan này cũng công bố sẽ tăng mức phạt tối đa đối với các hành vi gây thương tích hoặc tử vong cho người đi bộ. Phạt gây thương tích nhẹ tăng từ 7.200 Đài tệ lên 18.000 Đài tệ (tương đương từ hơn 5,7 triệu đồng lên gần 14,5 triệu đồng). Gây thương tích nặng hoặc tử vong sẽ bị phạt 36.000 Đài tệ (gần 31 triệu VNĐ), cùng các khoản phạt bổ sung.

Cảnh sát và lực lượng an toàn giao thông cũng sẽ triển khai kiểm tra ngẫu nhiên trên toàn quốc trong những tháng tới.Phát biểu trước báo giới, Bộ trưởng Giao thông Chen Shih Kai thừa nhận công chúng lo ngại về nguy cơ do tài xế cao tuổi gây ra: “Những người cao tuổi giờ đây sẽ phải tham gia đánh giá nhận thức rủi ro và khóa học an toàn giao thông, ngoài việc khám sức khỏe và kiểm tra nhận thức.”.

Tseng Chun-ying, hướng dẫn viên tại một trung tâm dạy lái xe địa phương, chia sẻ: “Trước đây, nhiều người cao tuổi có thể chưa từng nhận được loại đào tạo này, vì vậy chúng tôi chủ yếu tập trung vào các vấn đề thiết yếu trong đời sống của họ. Các chương trình tập trung giúp họ làm quen với phương tiện của mình và hướng dẫn kiểm tra các bộ phận của xe như kiểm tra săm, phanh. Nhờ vậy họ có thể tránh gặp phải tai nạn đáng tiếc xảy ra do các vấn đề trục trặc như xẹp bánh hoặc hỏng phanh”.

Khi Đài Loan phải đối mặt với vấn đề dân số già, việc đảm bảo an toàn giao thông nhưng vẫn tôn trọng quyền di chuyển của người cao tuổi đòi hỏi sự nỗ lực tập trung từ cả chính phủ và cộng đồng.

Còn tại Việt Nam, trong bối cảnh dân số già hóa nhanh chóng, việc đảm bảo an toàn giao thông khi người cao tuổi lái xe càng trở nên đáng lưu tâm. Trên thực tế, điều 59 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ năm 2024 hiện chỉ quy định độ tuổi tối đa với lái xe trên 29 chỗ là 57 tuổi với nam và 55 tuổi với nữ. Còn các xe dưới 29 chỗ, độ tuổi lái xe không giới hạn mức tối đa mà chỉ có mức tối thiểu là 18 tuổi.

Trong khi đó, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ, bảo đảm đủ điều kiện lái xe, nhất là về thị lực, thính giác và phản xạ đối với các lái xe cao tuổi hiện chưa được quan tâm, chú trọng và thực chất, tiềm ẩn nhiều rủi ro khi tham gia giao thông.

Các chuyên gia cho rằng, về lâu dài, cơ quan chức năng cần sớm xây dựng những tiêu chuẩn sức khỏe cho người lái xe cao tuổi phù hợp với tình hình thực tế, nghiên cứu bổ sung quy định độ tuổi tối đa được điều khiển đối với tất cả các loại phương tiện giao thông nhằm đảm bảo quyền lợi và sự an toàn của người cao tuổi cũng như những người tham gia giao thông khác.